Ampul Nedir ?
Eskinden kullanılan mum, gaz yağı, meşale gibi elektrik malzemeleri nin pratik ve uzun ömürlü olmamasından dolayı, farklı ve kalıcı bir aydınlatma arayışları hep sürmüştür. Tarihte pek çok bilim adamı ampul hakkında çalışmalar yapmıştır. Ancak ortaya çıkan ampuller oldukça kısa ömürlü olmuştur. İlk ampulün icadı ile ampülün ömrü, kömürleşmiş pamuk lifinden kullanılan telle yapılan ampul lerin süresi yaklaşık 12 saat dayanıklıydı, daha sonra Thomas Edison 1880 yılında kömürleşmiş bambu lifinden 40 saate kadar kullanımı olabilen ampuller icat etti. Son olarak General Electric firması, günümüzde kullanılan ampulleri 1906-10 yılları arasında geliştirdi.
AMPUL NEDEN PATLAR?
Ampullerin patlamasının iki nedeni olabilir. Birincisi, elektrik akımının düşük veya yüksek gelmesinden dolayı olabilir. İkinci neden ise ampulünüzün bağlı olduğu duyun mandallarının gevşek olmasından dolayı patlıyor olabilir. Ayrıca kullanılan tesisata bağlı olan anahtar hat bağlantılarında bir gevşeklik nedeniyle patlayabilir. Dayanıklı ampuller, tasarruflu tarzda
dediğimiz giriş çıkış voltajları yüksek veya düşük voltajlara dayanıklı olan gazlı tip lambalar mevcuttur, bunlar daha dayanıklıdır. Ampuller sürekli patlıyorsa ve değiştirmemize rağmen düzelmiyorsa, yetkili bir elektrikçiden yardım almakta fayda vardır.
AMPUL DEĞİŞTİRİRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Ampulü değiştirirken, sigortaları kapattıktan sonra bir bez ile ampulü tutarak, saat yönünün tam ters yönünde döndürerek ampul çıkarılır ve yeni ampul aynı şekilde ancak saat yönünde çevrilerek takılır. Duylar plastik ise, ampulün vatı 60 ı geçmemelidir. Duylar porselen veya bronz alaşımlı ise 100 vat a kadar ampul takılabilir (açık alanda). Ampuller iç mekanlarda kullanılacak ise, vatları düşük olmalıdır. Çünkü ampullerden çıkan ısı kapalı mekanlarda dağılamadığı için ampulün ömrünü kısaltır ve arızalara neden olur.
AMPUL ÇEŞİTLERİ
Akkor telli ampullerin avantaj ve dezavantajları vardır.
Avantaj olarak; yaygın kullanımı ve ucuz olmasını, kolaylıkla takılabilmesini, çeşitli boyut ve voltajlarda olmasının ufak araçlara bile uyumlu olmasını gösterebiliriz.
Dezavantaj olarak ise elektrik enerjisinin %90’lık kısmını ısıya, %10’luk kısmını ise ışığa çevirebilmesidir.
Günümüzde enerjinin oldukça önem kazanmasıyla, ampullerde de enerji tasarruflu kullanım yaygınlaşmaya başlamıştır. LED adı verilen bu tür ampuller normal ampullere göre günlük olarak 80% oranında enerji tasarrufu sağlar. Enerji tasarruflu ampullerde sadece ilk tepkimenin başlaması için gerekli enerji kullanılır, tungsten malzemeyi akkor hale getirir ve ışık yayar.
AVİZE
Bir ev dekorasyonunda en önemli unsurlardan birisi de aydınlatmadır. Bir evi sıcak ve yaşam için zevkli hale getirmenin yollarından birisi de baştan ve iyi planlanmış bir aydınlatmadır. Zorlu bir gün sonunda evine geldiğinde daha da yorucu, can sıkıcı bir aydınlatma şekliyle kimse karşılaşmak istemez. Bu yüzden zevkinize ve tarzınıza uygun aydınlatma seçeneklerinden bazıları avize ler veya abajurlardır.
Avizeler, tavandan dekoratif bir görünüm kazandırmak için asılı bulunan malzemelerdendir.
Avizeler genellikle cam veya kristallerin ışığı tüm odaya yansıtmasından dolayı bu tür malzemelerden yapılırlar.
AVİZELERİN TEMİZLİĞİ
Birçok mekanda kullandığımız avizelerin temizliği oldukça zahmetli ve titizlik gerektiren bir konudur. Oldukça hoş ve gösterişli görüntüsü olan avizeler, zaman içerisinde tozlanma ve duman gibi bazı etkenlerden dolayı kirlenir ve temizlik gerektirirler. Küçük olan avizeler sökülüp temizlenebilirken, büyük olanlar için uygun seçilecek kimyasallarla püskürtme yöntemiyle temizlikleri yapılabilir. İz bırakacak ve oksitlenme yapacak ürünlerin kullanımından kaçınılmalıdır.
DIŞ MEKAN AYDINLATMALARI
Ateşin bulunmasıyla birlikte ay ışığı ve gün ışığına alternatif bulma süreci başlamıştır. Zaman içerisinde meşaleler, mumlar, gazlı lambalar ve lambalar kullanılmıştır. İç mekanlarda olduğu gibi dış mekanlarda da kaynağından gelen ışık verimli kullanılmalı ve tüm alan aydınlatılabilmelidir.
Dış mekanlarda kullanılan aydınlatma çözümleri için aşağıdan yukarıya değil, yukarıdan aşağıya doğru üstü kapalı lambalar kullanılmalıdır. Aynı şekilde gece kullanılan reklam panoları, anıtlar vb. gibi aydınlatmalar da aynı yönde yukarıdan aşağıya olmalıdır ki ışık daha verimli kullanılabilsin.
PRİZLER HAKKINDA
Topraklı priz , şebekeden alınan (ülkemizde 220 w) voltu tüm cihazlara aktaran bir devre elemanıdır. Topraklı prizlerde bir mandal bulunur ve topraklı fişleri mandal kıskacıyla birleştirir. Prizlerin üzerlerinde akım değerleri mevcuttur. 10-16 amper güce kadar çalışırlar. Bunun dışındaki prizler kullanılmamalıdır. Topraklı prizlerdeki bağlantılar kontrol edilmelidir. Kontrol etmeden önce sigortalar kesinlikle kapatılmalıdır. Dış cephesi metal olan tüm aletler toprak prizlerle kullanılır. Hatta bazı elektronik aletlerin üzerinde, “topraklı prizle kullanınız” ibaresi yer almaktadır. Bu cihazlar mutlaka topraklı prizlerle kullanılmalıdır, aksi takdirde elektrik çarplaları oluşabilir.
Standart üretilmiş her priz ve anahtar grubu na istisnai durumlar dışında her türlü cihaz takılabilir. Takılmayan aletler ise prizde sararma yapar, sonra sigortayı attırır. Kapasitesinden fazla takılmış ise bu sefer kablolar yanmaya başlar ve yangın tehlikesiyle karşılaşılır. Bunun için mümkünse prizin üzerinde bulunan fabrika çıkışlı kaç amper çektiğine dair bilgileri dikkate almak gerekir. Uygun olması halinde o prize takabiliriz. Bütün prizler standart topraklamalı olmak zorundadır. Artık günümüzde üretilen cihazlar metal gövdeli ise metal gövdesiz olsa dahi topraklı prizle kullanılması önerilir.
KABLOLAR
Kablolar, sistemlerimizin en görünmeyen ancak en önemli detaylarındandır. Bu yüzden ısınmaya dayanıklı ve uzun ömürlü kaliteli ve farklı aletler için uygun kabloların tercih edilmesi gerekmektedir. Uygun kablolar ın seçimi için iyi araştırma yapmanız gereklidir. Uygunsuz seçilmiş kabloların güç aktarma özellikleri daha az olacağından, bazı sorunlarla karşılaşılabilir.
Kablo üretimi ülkemizde oldukça gelişmiş olup, ihracatımızın büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Kablo ve teller, elektrikli makinalar üretimimizin %34’ünü, ihracatımızın ise %33’ünü oluşturmaktadır. Türkiye’de 400’e yakın kablo imalat firması bulunmakta ve bunun %95 sadece 16 firma tarafından karşılanmaktadır.
Kabloları iki grupta toplayabiliriz:
Elektrik kabloları: elektrik akımını ileten ve dışı yalıtkan bir malzemeyle kaplanmış kablolardır. Elektrik gücünün iletilmesinde, otomotiv sanayinde, elektrikli haberleşmelerde bu kablolar kullanılır. Izole emaye teller bu alanda oldukça yaygın kullanılır.
Haberleşme kabloları: bu alanda yapılan çalışmalar, günümüz haberleşme ağının, üretilen kaliteli kablolar sayesinde daha da güçlenmesini sağlamıştır. Koaksiyel ve fiber optik kablolar haberleşme kabloları alanında kullanılırlar. Bu çeşit kablo fiyatları diğerlerinden daha farklıdır.
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Fiş prizler küçük gerilimi aşan tesisatlarda birbirinden ayrılmamalı ve fişin yerinde oynaması engellenmeli, sağlam bir bağlantı olması gereklidir. Devre gerilimi kesilmeden fiş yerinden çıkarılmamalıdır. Prizler, fiş çıktıktan sonra gerilim altında bulunan kısımları ortada olmamalı ve zarar vermeyecek şekilde olmalıdır. Gerekirse kontrol kalemiyle (elektrik akımı kesildikten sonra) kontrol edilmeli ve elektrik kaçağı olan yerlerin önlemi alınmalıdır. Prizler, çocukların ulaşamayacağı yerlere monte edilmeli, ya da çocuk güvenlik kilitleri kullanılmalıdır. Islak ve nemli ortamlarda da prizler daha çok suyun erişemeyeceği noktalara yerleştirilmeli ve iligli güvenlik önlemleri alınmalıdır. Anahtar ve prizler için gerekli tüm önelmeler zamanında alınmalıdır.
ELEKTRİK SİGORTA ÇEŞİTLERİ
Sigortalar yapılarına ve kullanıldıkları yerlere göre ayrılırlar. Kullanım yerleri gözönüne alınacak olursa devreden geçen akımın değeri önem kazanır ve buna göre sigorta seçmek gerekir.
Cam tipi sigortalar, elektronik aletleri yüksek akım riskine karşı koruyan sigorta tipidir. Sigorta teli, yüksek akım geçtiğinde yanar ve elektriğin iletilmesini keser.
Buşon tipi sigortalar, alçak gerilimli şebekelerde kullanılırlar. Böylece elektrik tesisatının korunmasını sağlarlar. Bu sigortalar maksimum akıma göre seçilir ve yandıktan sonra değiştirilir.
Buşon tipi otomatik sigortalarda ise iki adet düğme bulunur. Birisi sigorta attığında tekrar açmaya, diğeri de akım geçişini engellemeye yarar.